Nederlandse Trolleybus Vereniging

Servicematerieel Arnhem

In de loop der jaren waren en zijn er in Arnhem diverse servicewagens ten dienste van het openbaar vervoer in bedrijf. Het betreft personen- en bestelwagens, vrachtwagens, sleepwagens, bovenleidingwagens en ontijzelingsbussen. Aan de wagens die het meest met de trolleybussen te maken hebben, wordt hieronder aandacht besteed.

Bovenleidingwagens

Het openbaar vervoer in Arnhem kwam na de bevrijding vanaf 15 oktober 1945 weer op gang, voorlopig echter alleen op lijn 1, Oosterbeek - Arnhem - Velp. Er werd gereden met negen noodbussen, per 1 mei 1946 aangevuld met een tiende exemplaar. Het waren Dodge-vrachtwagens met een huif op de laadbak, genummerd 1-10.

Na buitendienststelling in 1948 werden twee stuks, de nummers 6 en 7, provisorisch omgebouwd tot bovenleidingwagen. Zij kregen de nummers 1 en 2. Begin jaren 50 kreeg de 1 en in 1955 de 2 een stalen opbouw van respectievelijk Jongerius in Utrecht en Van Ravenhorst in Arnhem. Zij werden rood met witte biezen geschilderd.

De 1 werd in 1971 buiten dienst gesteld en later gesloopt.
De 2 werd in hetzelfde jaar geel geschilderd en deed nog dienst tot in de loop van 1977. In 1978 ging de 2 naar een sloper, maar werd in 1982 door een particulier van de sloper gekocht. Een restauratie in rood-witte uitvoering is voor de nabije toekomst voorzien.

Ter vervanging van Dodge 1 kwam in december 1971 een DAF-bovenleidingwagen met ‘Torpedofront’ in dienst. Dit was een van de laatste DAF’s van dit model en hij was voorzien van een benzinemotor. De wagen werd afgeleverd in de gele kleur. Na buitendienststelling ging de 12 in mei 1988 naar het Museum Lammers Collectie in Glanerbrug en een aantal jaren later naar het DAF Museum in Eindhoven. Na korte tijd in het museum te hebben gestaan, is deze DAF aan het eind van de jaren 90 helaas gesloopt.

Deze vrij korte Mercedes kwam in mei 1977 in de gele kleur in dienst ter vervanging van Dodge 2. Na buitendienststelling werd de wagen verkocht aan het trolleybusbedrijf in Eberswalde in Duitsland en ging daar in oktober 1993 naartoe.

Deze DAF kwam in december 1987 in dienst ter vervanging van DAF 12. Ook deze wagen had de gele kleur. In januari 2012 ging hij naar het inmiddels opgeheven trolleybedrijf in Piatra Neamț (Roemenië).

In april 1993 kwam er een tweede DAF in de gele kleur in dienst, deze verving Mercedes 3. In 2012 werd de wagen in de lichtgrijs/blauwe Breng-kleuren geschilderd. In juli 2017 ging de, inmiddels nummerloze, DAF uit dienst en vertrok in oktober 2017 naar Womy die de wagen later verkocht aan het trolleybedrijf in Galați (Roemenië).

In juli 2010 kwam in de lichtgrijs/blauwe Breng-kleuren deze van de RET in Rotterdam overgenomen Mercedes in dienst. In mei 2015 ging de wagen alweer uit dienst en werd verkocht.

Deze Mercedes kwam in april 2014 in dienst ter vervanging van de ex-RET Mercedes. Het is geen bovenleidingwagen met een hefbrug, maar een kleine wagen met een hoogwerker.

Deze MAN kwam in juni 2017 op de weg ter vervanging van DAF 3.

Sleepvoertuig bussen

De Mercedes-Benz Unimog wordt vaak gebruikt om trolleybussen af te slepen of om trolleybussen van o.a. lucht te voorzien. Als de compressor van de trolleybus kapot is, dan helpt de Unimog met lucht en kan de trolleybus toch nog zelfstandig naar de garage. Natuurlijk wel op afstand gevolgd door de Unimog. Mocht dit niet lukken, dan wordt de trolleybus afgesleept met de Unimog.

Ook wordt de Unimog wel eens gebruikt om een trolleybus op te duwen, bijvoorbeeld als deze vast staat in een wissel of onder een stroomonderbreker.

Bij het GVA is twee keer een Unimog in dienst gekomen, beide met nummer 13. De eerste kwam in dienst in 1972, de tweede in 1990.

Ontijzelingsbussen

In mei 1987 werd begonnen met de ombouw van dieselbus 70, DAF MB200DKDL600-Den Oudsten van het bouwjaar 1972, tot ‘ontijzelingsbus’. De ombouw, waarbij de bus werd voorzien van stroomafnemers en apparatuur om antivriesvloeistof op de rijdraden te spuiten, was begin januari 1988 gereed. Hij kreeg als dienstwagen het nummer 7. In september 1988 bracht de 7 een bezoek aan partnerstad Croydon met een tentoonstelling over Arnhem. De 7 is in mei 2004 afgevoerd en werd camper wat hij nog steeds is.

Ter vervanging werd Volvo B10M-58-Den Oudsten dieselbus 3361 (ex 61) van het bouwjaar 1989 omgebouwd. Deze kreeg de stroomafnemers en de apparatuur van de 7. In mei 2004 was de ombouw gereed. De bus deed ook dienst als ‘anti-vandalismebus’ en was aan de buitenzijde van kindertekeningen voorzien. In 2008 werd de bus vernummerd in 3025. In februari 2015 werd de 3025 buiten dienst gesteld en ging naar de Stichting Trolleymaterieel Arnhem. Eind 2018/begin 2019 werd hij teruggebouwd tot bus en weer blauw geschilderd. De weer 61 genummerde bus is beschikbaar voor verhuur.

De vervanger van de 3025 is een Mercedes Sprinter 906BA30 in vrachtwagenuitvoering, genummerd 5232. Door de Zwitserse busbouwer Hess werd een afneembare constructie met apparatuur en stroomafnemers gemaakt zodat het wagentje ook als vrachtwagen kan worden gebruikt.

Vrachtwagens

De vrachtwagens werden meestal gebruikt voor het vervoeren van trolleymasten en voor goederen voor de aanleg van de bovenleiding. Beide vrachtwagens hadden nummer 11. In 2008 is de laatste vrachtwagen met kenteken BZ-44-KT afgevoerd.

tekst: Paul van Onzen/Job Richter